سرطان یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی جهان است که هر ساله میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به اهمیت پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع این بیماری، پویش ملی مبارزه با سرطان در بازه زمانی ۱ تا ۷ بهمن ۱۴۰۳ با هدف افزایش آگاهی عمومی و تشویق مردم به اقدامات پیشگیرانه برگزار می‌شود.

همگام با دنیا که ۴ فوریه را روز جهانی سرطان نامیده و برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷، پویش جدیدی تحت عنوان "متحد در یگانگی (United by Unique)" در سطح جهانی معرفی نموده که بر اهمیت رویکرد فرد-محور در مواجهه با این بیماری تاکید نموده، ما نیز همراستا با اهداف ملی و جهانی مبارزه با سرطان، این هفته را در سال 1403 با شعار "دست در دست هم برای پیشگیری و مبارزه با سرطان" در 1 تا 7 بهمن برگزار می‌نماییم.

این هفته فرصتی برای تقویت آگاهی‌رسانی درباره سرطان، عوامل خطر، تشویق به پیشگیری و تشخیص زودهنگام و حمایت از بیماران مبتلا است.آگاهی مردم به‌همراه اجرای برنامه های غربالگری و تشخیص زودهنگام می‌تواند به کاهش ابتلا و افزایش تاثیرات درمانی کمک کند.

 پویش  ملی "دست در دست هم برای پیشگیری و مبارزه با سرطان" با هدف کلی هم‌پیمان برای پیشگیری از سرطان در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی برگزار می شود و  اهداف اختصاصی این پویش به شرح زیر است:

  افزایش آگاهی عمومی در خصوص قابل پیشگیری بودن سرطان با ترویج  شیوه‌های زندگی سالم

    افزایش آگاهی درباره علایم هشدار دهنده سرطان و اهمیت تشخیص زودهنگام

    بهبود باورهای نادرست مردم در خصوص سرطان از جمله درمان ناپذیر بودن آن

    افزایش مراجعین به‌منظور انجام غربالگری سرطان‌های پستان و روده بزرگ

   افزایش هماهنگی‌های بین بخشی برای پیشگیری و مقابله با سرطان

  پیشگیری مقرون به صرفه‌ترین راهکار در مقابله با این بیماری است و  سبک زندگی سالم و خودمراقبتی در برابر سرطان از ارکان مهم پیشگیری می باشد.

 تغذیه مناسب و داشتن برنامه غذایی سالم یکی از مهمترین موارد در سبک زندگی سالم محسوب می شود.

نکات مهم تغذیه‌ای در پیشگیری از سرطان

 حفظ وزن سالم و کاهش وزن در صورت وجود اضافه وزن و چاقی یکی از نکات مهم در پیشگیری از سرطان محسوب می شود.

انتخاب نان و غلات کامل سبوس‌دار علاوه بر کمک به کاهش دریافت انرژی با دارا بودن فیبر غذایی به دفع مواد مضر خورده شده در فرد کمک می‌کند.

 برای رسیدن به وزن سلامت، پرهیز از خوردن قندهای ساده و انواع چربی‌ها به ویژه چربی‌های اشباع و جامد حیوانی ضروری

است.

گنجاندن انواع سبزی و میوه تازه در برنامه غذایی روزانه افراد باعث دریافت ویتامینها، مواد معدنی، آب و فیبر غذایی می شود.

برخی ویتامین‌ها نظیر ویتامین CوA نقش آنتی‌اکسیدانی نیز دارند و با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد (عوامل سرطانزا)، در پیشگیری از سرطان موثر هستند.

فیبر غذایی موجود در سبزیها و میوه ها نیز موجب عملکرد بهتر دستگاه گوارش به ویژه روده ها می شود.

 تا حد امکان از گوشت‌های سفید و کم چرب استفاده کنید.

همچنین روزانه یک سوم لیوان حبوبات پخته را در برنامه غذایی خود داشته باشید تا ضمن مصرف پروتئین گیاهی، از مزایای فیبر غذایی آن نیز بهره‌مند شوید.

استفاده از شیر و لبنیات کم چرب در کاهش وزن موثر است و این گروه غذایی دارای پروتئین با کیفیت بالا و موادمعدنی نظیر کلسیم و فسفر می باشد که در عملکرد بخشهای مختلف بدن استفاده می شود.

 تا حدامکان از مصرف مواد غذایی فرآوری شده صنعتی مانند انواع سوسیس و کالباس و لبنیات پرچرب پرهیز کنید زیرا دارای اسیدهای چرب ترانس ( از عوامل ایجادکننده سرطان) هستند.

 دو گروه غذایی سبزی‌ها و میوه‌ها به واسطه داشتن انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و رنگدانه‌های گیاهی؛ خواص آنتی‌اکسیدانی سلامتی بخش  دارند و در پیشگیری از سرطان بسیار مفید و موثر هستند، با توجه به اینکه سبزی‌ها و میوه‌هایی که پررنگتر هستند از خواص مفید بیشتری برخوردارند توصیه می شود که افراد حتما در برنامه غذایی خود از سبزی‌ها و میوه‌های تازه استفاده کنند.

توصیه های مهم تغذیه‌ای برای کاهش عوارض درمانی سرطان

  بیماران مبتلا به سرطان هنگام شیمی درمانی و رادیوتراپی، معمولاً دچار عوارضی می‌شوند که بر تغذیه آنها تاثیر ‌گذاشته و باعث وخامت وضعیت آنها می‌شود.

بروز خستگی در این بیماران :  برای برطرف شدن این حالت بیمار بهتر است قبل از صرف غذا استراحت کند و بیشتر غذاهایی را مصرف کند که جویدن کمتری نیاز دارند.

 خشکی دهان : از دیگر عوارض درمان‌های سرطان می باشدو برای رفع این حالت بر افزایش مصرف مایعات، غذاهای آبکی و نرم تاکید شده است.

غذای بیمار باید به قطعات کوچک تقسیم شود و استفاده از پوره‌ها و غذای کودک برای بیمار مفید است. بستنی و قطعات کوچک یخ نیز می‌تواند به بیمار کمک‌کند. اما بیمار باید از مصرف غذاهای پرنمک پرهیز کرده و درصورت وجود ضایعات دهانی باید از  غذاهای ترش یا تند پرهیز کند.

 در صورت داشتن دندانهای خراب توصیه می شود برای جلوگیری از فساد و تخریب بیشتر دندانها  از مصرف شیرینی‌ها پرهیز کرده و به شستشوی دهان و دندانهای خود بپردازد.

در صورت داشتن بزاق غلیظ بهتر است بیمار کمتر از نان، شیر،‌ ژلاتین و غذاهای روغن‌دار استفاده کند. میوه و سبزی را با هم مخلوط کرده و مصرف کند . همچنین نوشیدن مایعات بیشتر و شست‌وشوی منظم دهان را مورد توجه قرار دهد.

 در صورت وجود جراحت دهان و گلو  و خونریزی موضعی، تحریک پذیری بیش از حد غشای مخاطی و درد و التهاب در بیمار  توصیه می شود: برای کاهش این عوارض از غذاهای نرم استفاده کرده و چاشنی و پیاز کمتری در غذاها به کار ببرید.

پرهیز از مصرف آبمیوه‌های اسیدی، سوپهای شور و نان‌های دارای بافت خشک، استفاده از تکه های کوچک گوشت‌، مصرف مایعات سرد با نی و بستنی، استفاده از پوره‌ها برای بلع آسانتر از دیگر توصیه های کارشناسان تغذیه در صورت وجود جراحت در دهان و گلوی بیمار می باشد.

 بی اشتهایی و کاهش وزن را از عوارض مصرف داروها در این بیماران است که باعث تحلیل بافت عضلانی و لاغری مفرط بیمار می‌شود و مصرف وعده های غذایی کم‌حجم و متعدد (چند وعده در روز) و مکمل‌ها، افزودن پودر شیرخشک، تخم‌مرغ، شیر و خامه به غذای بیمار (برحسب پذیرش بیمار و نوع غذا)  از جمله راهکارهایی می باشد که می‌تواند باعث افزایش انرژی دریافتی بیمار شود.

 اسهال یک عارضه درمانی می باشد که در بیمار سرطانی می تواند به دلیل عدم تحمل لاکتوز (قند شیر) رخ دهد بنابراین توصیه می شود که در این وضعیت شیر و لبنیات بدون لاکتوز مصرف شود و درصورت تداوم یا افزایش سوء هاضمه یا اسهال با مصرف فرآورده‌های لبنی این مواد غذایی از برنامه غذایی بیمار حذف شوند. همچنین در این شرایط مصرف غذاهای پرچرب کاهش یابد و از خوردن غذاهای خیلی داغ یاخیلی سرد نیز پرهیز شود.

 از دیگر مشکلات این بیماران می توان به یبوست اشاره کرد و مصرف منابع فیبر غذایی مانند میوه های تازه یا خشک، سبزی‌ها، نان و غلات سبوس‌دار  به همراه مقدار کافی مایعات در رفع این عارضه موثراست.

 در صورت تحمل بیمار، نوشیدن شیر گرم و نوشیدنیهای گرم برای رفع این مشکل مفید است و تاکید می شودکه بیمار از مصرف غذاهای نفاخ باید خودداری کند.

پیشگیری از سرطان (سیگار و دخانیات)

مصرف دخانیات مهمترین عامل مرگ های قابل پیشگیری است. مصرف دخانیات سبب افزایش خطر بروز بسیاری از سرطان ها از جمله سرطان های سر و گردن ،سرطان ریه ،سرطان های گوارشی مانند مری و معده ،لوزالمعده و روده، سرطان کلیه و مثانه ، سرطان رحم و سرطان خون دربدن می شود. از هر 10نفر مبتلا به سرطان ریه ، 9نفر مصرف کننده دخانیات بوده اند.

ترک سیگاربهترین عملی است که افراد سیگاری می توانند برای بهبود سلامت خود انجام دهند.